Ô nhiễm không khí tràn lan
Trình bày báo cáo, ông Hoàng Dương Tùng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, cho biết nguyên nhân một số đô thị như TPHCM, Hà Nội có nồng độ khí NO2 trong không khí cao là do bị ảnh hưởng bởi hoạt động giao thông, công nghiệp. Còn tại Hạ Long bị ảnh hưởng bởi hoạt động khai thác than và nhiệt điện.

Theo các tài liệu khoa học, NO2 là loại khí rất độc gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người khi hàm lượng vượt quá giới hạn cho phép. NO2 có tác dụng oxy hóa hemoglobin (huyết sắc tố) chứa trong hồng cầu, biến hemoglobin thành methemoglobin. Sự tạo thành methemoglobin đặc biệt thấy rõ ở trẻ em. Trẻ em mắc chứng bệnh này thường xanh xao và dễ bị đe dọa đến mạng sống, đặc biệt là trẻ dưới 6 tháng tuổi.

Khi bị ngộ độc NO2 thì cơ thể có các biểu hiện như khó thở, ngột ngạt. Với hàm lượng cao hơn có thể gây ức chế oxy dẫn đến hiện tượng thiếu oxy trong máu làm cho cơ thể bị choáng và ngất. Trường hợp nhiễm độc trầm trọng nếu không được cứu chữa kịp thời dẫn đến nguy cơ tử vong cao. Ngoài ra, NO2  trong cơ thể dễ tác dụng với các amin tạo thành nitrosamine-1 hợp chất tiền ung thư. Hàm lượng nitrosamin cao khiến cơ thể không kịp đào thải, tích lũy lâu ngày trong gan gây ra hiện tượng nhiễm độc, ung thư gan.

Ông Tùng cho biết, kết quả báo cáo cho thấy chất lượng môi trường không khí ở khu vực nông thôn còn khá tốt. Nhiều địa phương chưa có dấu hiệu ô nhiễm, tập trung ở các khu vực miền núi, vùng thuần nông. Một số khu vực nông thôn bị ảnh hưởng bởi một số hoạt động làng nghề, điểm công nghiệp xen kẽ trong khu dân cư... có dấu hiệu ô nhiễm môi trường cục bộ.

Tuy nhiên, “chất lượng môi trường không khí tại nông thôn có nơi bị ảnh hưởng bởi việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tràn lan, không đúng liều lượng gây phát tán một lượng hóa chất độc hại vào không khí”, ông Tùng nói.

Tình trạng ô nhiễm không khí tại các làng nghề trong giai đoạn 2011-2015 so với giai đoạn trước có xu hướng gia tăng, do người dân sử dụng than chất lượng thấp, dây chuyền công nghệ sản xuất lạc hậu, chưa đầu tư cho hoạt động xử lý chất thải. Ô nhiễm môi trường không khí tại các làng nghề chủ yếu là ô nhiễm bụi, khí độc, hơi kim loại, mùi và tiếng ồn...

Vấn đề nổi cộm đối với môi trường không khí xung quanh các khu công nghiệp là ô nhiễm bụi với nồng độ tại nhiều khu đã vượt tiêu chuẩn cho phép. Tình trạng ô nhiễm tại các khu công nghiệp ở miền Bắc cao hơn miền Nam. Nguyên nhân có thể do miền Bắc gần các khu công nghiệp tập trung cũng có nhiều các nhà máy nhiệt điện, sản xuất xi măng với quy mô lớn tiêu thụ nhiều nhiên liệu hóa thạch nên dẫn tới phát thải lượng bụi lớn. Thêm vào đó miền Bắc vẫn tồn tại một số khu công nghiệp cũ, công nghệ lạc hậu, phát sinh nhiều chất ô nhiễm...
Kết quả báo cáo cho thấy, nồng độ khí SO2 (dioxit lưu huỳnh) đo được quanh các khu công nghiệp miền Bắc cao hơn các khu ở miền Nam. Nhưng nồng độ khí NO2 quanh các khu công nghiệp ở miền Nam lại cao hơn các khu miền Bắc. Nguyên nhân do quanh các khu công nghiệp ở miền Nam tập trung các loại hình sản xuất như hóa chất, các sản phẩm kim loại, điện tử. 

Báo cáo cũng nêu tác hại của ô nhiễm không khí đến sức khỏe của con người như: ô nhiễm không khí ở thành phố có những ảnh hưởng rất lớn đối với đường hô hấp. Khí thải của các loại xe trong thành phố sản sinh chất gây hại cho phổi. Bên cạnh đó, bụi mịn trong không khí cũng là tác nhân của bệnh ung thư phổi...

Báo cáo cho rằng trong những năm gần đây bệnh hô hấp ngày càng phổ biến với tỷ lệ mắc cao nhất trên toàn quốc, mà một phần lớn nguyên nhân là do tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng.

Bên cạnh đánh giá môi trường không khí, báo cáo trên còn đánh giá về hiện trạng trong giai đoạn 2011-2015 về môi trường nước, môi trường đất, đa dạng sinh học...

Kiến nghị và đề xuất
Phát biểu tại buổi công bố báo cáo, ông Võ Tuấn Nhân, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho biết: “Ngay sau lễ công bố, báo cáo sẽ được gửi tới các cơ quan của Đảng và Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ và tuyên truyền phổ biến rộng rãi tới nhân dân để phục vụ cho quá trình hoạch định chính sách phát triển, đẩy mạnh công tác bảo vệ môi trường, hướng tới sự phát triển bền vững”.

Từ các phân tích của Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia giai đoạn 2011-2015,  Bộ Tài nguyên và Môi trường kiến nghị với Quốc hội các nội dung như: nghiên cứu xây dựng Luật Không khí sạch; nghiên cứu hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường theo hướng ban hành luật môi trường hoặc bộ luật môi trường. Đồng thời, xem xét phương án nâng tầm cơ quan quan lý nhà nước về môi trường ở trung ương và địa phương, tương xứng với yêu cầu của thực tiễn.

Bên cạnh đó, cần quan tâm tăng tỷ lệ chi ngân sách cho hoạt động sự nghiệp môi trường bảo đảm yêu cầu trong giai đoạn mới, đặc biệt là có cơ chế phù hợp và tăng chi ngân sách cho các hoạt động quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đưa ra các kiến nghị đối với Chính phủ, như tập trung chỉ đạo giải quyêt các vấn đề bức xúc nhằm ngăn chặn việc gia tăng ô nhiễm môi trường, đảm bảo an ninh môi trường, coi đây là nhiệm vụ bảo vệ môi trường trọng tâm trong 5 năm tới. Chỉ đạo rà soát, điều chỉnh và bổ sung các quy định của pháp luật về môi trường, tài nguyên, thuế, ngân sách, đầu tư, xây dựng, năng lượng... bảo đảm thống nhất, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường. Trong đó, chú trọng xây dựng các tiêu chí sàng lọc, tiếp nhận các dự án đầu tư theo hướng tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Bộ cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách thúc đẩy xã hội hoá hoạt động bảo vệ môi trường, có cơ chế huy động vốn đầu tư trở lại cho bảo vệ môi trường dựa trên nguyên tắc “người được hưởng lợi từ môi trường có nghĩa vụ đóng góp tài chính cho bảo vệ môi trường; người gây ô nhiễm, sự cố và suy thoái môi trường phải khắc phục, bồi thường thiệt hại” và cơ chế khuyến khích, thúc đầy hợp tác công - tư trong lĩnh vực môi trường.
 

Theo TBKTSG